Hieronder een herpublicatie van de kritische, feministische analyse van Evie Embrechts op DeWereldMorgen over het problematische debat rond de verkrachting van een mannelijke student in Brussel en seksueel geweld in België.
Het negeren van feministische perspectieven als het gaat over seksueel geweld leidt tot een enge blik die de echte oorzaken en oplossingsmethodes negeert. De poging om alles te reduceren tot sociaal-economische problemen werkt niet en is contraproductief om het reële geweld aan te pakken. Geen racisme om seksisme te bestrijden, maar ook geen seksisme om racisme te counteren.
In Brussel werd een man verkracht die zich naar aanleiding van een studentendoop als vrouw had gekleed. Seksueel geweld is een afschuwelijke zaak die voor de slachtoffers vaak een jarenlang aanslepende terreur vormt. De nasleep kan zeer extreem zijn met beschuldigingen van de omgeving en media, kritische opmerkingen tegenover het slachtoffer, moeilijke juridische processen en dergelijke meer. Ik wens het slachtoffer en zijn omgeving dan ook veel moed en sterkte toe.
Als feministe kan ik niet anders dan kritisch zijn als ik het nieuws bekijk, mijn inwendige genderalarm geeft voortdurend waarschuwingen. Er is in België heel veel seksueel geweld, dat komt eigenlijk bijna nooit in het nieuws, met uitzondering van af en toe een item zoals de docu Femmes de la Rue die dan nog over de lichtste vormen van dit geweld ging. In Ter Zake[1] werd de zaak rond de studentendoop besproken, twee mannen – Bruno De Lille en Bleri Lleshi – mochten hun mening geven over de zaak.
Bruno De Lille verzekerde ons dat Brussel geen Far West was. Dat is goed om te horen, maar wat betekent dat eigenlijk – geen reden tot paniek, ga rustig naar bed? Bleri Lleshi ging er nog even op door, en verzekerde ons dat zoiets naar zijn weten nog nooit was voorgevallen.
De vragen van Ter Zake presentatrice Katleen Cools waren nogal problematisch, het was weer eens de typische “we moeten zeggen waar het op staat, het zijn de allochtonen”. Lleshi maakte duidelijk dat het geen cultureel probleem is. Dat klopt, maar wat dan wel? Aha: het is sociaal-economisch. Onderwijs, arbeidsmarkt, huisvesting, etcetera. Die problemen zijn er inderdaad en moeten worden aangepakt.
Als je ergens geen expert in bent – bijvoorbeeld in mechanismen en cijfers van seksueel geweld – doe jezelf dan ook niet voor als expert. Dat is wel een basisvorm van eerlijkheid die we mogen verwachten – moeten eisen – van onze nieuwe generatie opiniemakers.
Er is namelijk wel degelijk een groot probleem. Om te beginnen is er enorm veel seksueel geweld op vrouwen. Het aantal vrouwen dat zaken meemaakt van verbaal geweld op straat tot en met verkrachting is ontstellend hoog – in sommige studies tot 44 procent vrouwen die seksueel geweld meemaken, 20 procent seksueel misbruik. Ook mannen ondervinden veel meer seksueel geweld dan wordt aangenomen: 9 procent van de mannelijke bevolking ondervindt seksueel misbruik[2].
Sociaal-economische factoren, verzekeren de beide heren ons, zijn de oorzaak. Wel, ik denk het niet. Vrouwen zijn relatief gezien vaker arm, dus die zouden dan vaker overgaan tot seksueel geweld? Excuses voor de platte opmerking, ik word er heel kwaad van als seksueel geweld weer eens onder tafel wordt geschoven. Beide heren hebben geen enkele serieuze hypothese kunnen formuleren over hoe dat mechanisme dan precies zou werken met betrekking tot seksueel geweld.
Uit studies is al lang gebleken dat seksueel geweld in alle geledingen van de maatschappij voorkomt. Seksueel geweld gebeurt bij eender welke sociale klasse, afkomst, status, cultuur. Het gebeurt ook vaak in de private sfeer en de meldingsbereidheid is zeer laag – nogal logisch gezien alle victim blaming die je op je dak krijgt als je naar buiten komt met je verhaal. Er is meer geweld op vrouwen dan op mannen, maar beide worden zwaar onderschat. Geweld op vrouwen komt vaker voor in de private sfeer, geweld op mannen meer in de publieke ruimte.
Ik ben het ook ongelofelijk beu om de media voortdurend het racistische wij-zij denken te zien versterken en de problemen af te schuiven op bepaalde groepen. Op die manier wordt geweld tegen vrouwen bijvoorbeeld nog eens misbruikt om islamofobie te voeden.
Aan de andere kant wil ik ook geen uitverkoop van seksisme om racisme te bestrijden. Ja er is een probleem met geweld. Nee, dat heeft niets met cultuur te maken. Maar dat wil niet zeggen dat er geen probleem is. Is er een macho-cultuur, was nog een vraag die aan bod kwam. Feministes kunnen niet anders dan wat groen lachen daarbij.
Er is een verkrachtingscultuur ja, in die zin dat dat geweld nauwelijks serieus wordt genomen terwijl het wel ontstellend veel voorkomt. Het wordt voortdurend goedgepraat, de schuld wordt afgeschoven op de slachtoffers en verder steekt iedereen de kop in het zand.
Zelf ben ik, voor de duidelijkheid, ook links. Ik heb vroeger ook die typische alles-is-sociaal-economisch mantra geleerd. En in veel gevallen klopt die ook - het is een belangrijke visie die te vaak niet de aandacht krijgt die ze verdient. Idem voor het beruchte onveiligheidsgevoel. Dat onveiligheidsgevoel van de bange blanke Vlaming was inderdaad iets wat nergens op gebaseerd was, behalve dan op allerlei leugens uit gazetjes van het Vlaams Blok.
De misdaad kon overal dalen maar toch voorgesteld worden als stijgend. Maar voor bijvoorbeeld vrouwen geldt deze analyse niet. Er is geen onveiligheidsgevoel, er is gewoon onveiligheid – de manier waarop vrouwen voortdurend op hun hoede moeten zijn en dan toch nog zo massaal veel geweld meemaken is onaanvaardbaar, wordt veel te weinig besproken en er wordt niets aan gedaan. Idem voor geweld op transgender personen, ook dat is enorm problematisch: zodra iemand ergens een genderhokje of kledingnorm overschrijdt begint het geweld. Dat is nu eens reële onveiligheid.
Er zijn meerdere vormen van onderdrukking die op elkaar ingrijpen en elkaar beïnvloeden - een visie die we bij feminisme kruispuntdenken noemen - en die vormen van onderdrukking zijn niet tot elkaar te reduceren.
Een focus op enkel sociaal-economische factoren kan hier geen verklaring voor bieden, zoals nog maar eens bleek uit deze reportage. Waarom kwamen er eigenlijk enkel mannen aan bod bij iets wat bij uitstek een feministisch thema is? En dan nog eens mannen die ons dan kwamen verzekeren dat ze zich niet onveilig voelden en dat er geen probleem was? Dat is ongelofelijk grof en respectloos tegenover de mensen die allerlei zware feiten hebben meegemaakt. Enkel als je ook een feministisch perspectief in rekening brengt kan er een verklaring voor komen en een werkmethode om deze zaken aan te pakken.
Door Evie Embrechts.
Bruno De Lille verzekerde ons dat Brussel geen Far West was. Dat is goed om te horen, maar wat betekent dat eigenlijk – geen reden tot paniek, ga rustig naar bed? Bleri Lleshi ging er nog even op door, en verzekerde ons dat zoiets naar zijn weten nog nooit was voorgevallen.
De vragen van Ter Zake presentatrice Katleen Cools waren nogal problematisch, het was weer eens de typische “we moeten zeggen waar het op staat, het zijn de allochtonen”. Lleshi maakte duidelijk dat het geen cultureel probleem is. Dat klopt, maar wat dan wel? Aha: het is sociaal-economisch. Onderwijs, arbeidsmarkt, huisvesting, etcetera. Die problemen zijn er inderdaad en moeten worden aangepakt.
Als je ergens geen expert in bent – bijvoorbeeld in mechanismen en cijfers van seksueel geweld – doe jezelf dan ook niet voor als expert. Dat is wel een basisvorm van eerlijkheid die we mogen verwachten – moeten eisen – van onze nieuwe generatie opiniemakers.
Er is namelijk wel degelijk een groot probleem. Om te beginnen is er enorm veel seksueel geweld op vrouwen. Het aantal vrouwen dat zaken meemaakt van verbaal geweld op straat tot en met verkrachting is ontstellend hoog – in sommige studies tot 44 procent vrouwen die seksueel geweld meemaken, 20 procent seksueel misbruik. Ook mannen ondervinden veel meer seksueel geweld dan wordt aangenomen: 9 procent van de mannelijke bevolking ondervindt seksueel misbruik[2].
Sociaal-economische factoren, verzekeren de beide heren ons, zijn de oorzaak. Wel, ik denk het niet. Vrouwen zijn relatief gezien vaker arm, dus die zouden dan vaker overgaan tot seksueel geweld? Excuses voor de platte opmerking, ik word er heel kwaad van als seksueel geweld weer eens onder tafel wordt geschoven. Beide heren hebben geen enkele serieuze hypothese kunnen formuleren over hoe dat mechanisme dan precies zou werken met betrekking tot seksueel geweld.
Uit studies is al lang gebleken dat seksueel geweld in alle geledingen van de maatschappij voorkomt. Seksueel geweld gebeurt bij eender welke sociale klasse, afkomst, status, cultuur. Het gebeurt ook vaak in de private sfeer en de meldingsbereidheid is zeer laag – nogal logisch gezien alle victim blaming die je op je dak krijgt als je naar buiten komt met je verhaal. Er is meer geweld op vrouwen dan op mannen, maar beide worden zwaar onderschat. Geweld op vrouwen komt vaker voor in de private sfeer, geweld op mannen meer in de publieke ruimte.
Ik ben het ook ongelofelijk beu om de media voortdurend het racistische wij-zij denken te zien versterken en de problemen af te schuiven op bepaalde groepen. Op die manier wordt geweld tegen vrouwen bijvoorbeeld nog eens misbruikt om islamofobie te voeden.
Aan de andere kant wil ik ook geen uitverkoop van seksisme om racisme te bestrijden. Ja er is een probleem met geweld. Nee, dat heeft niets met cultuur te maken. Maar dat wil niet zeggen dat er geen probleem is. Is er een macho-cultuur, was nog een vraag die aan bod kwam. Feministes kunnen niet anders dan wat groen lachen daarbij.
Er is een verkrachtingscultuur ja, in die zin dat dat geweld nauwelijks serieus wordt genomen terwijl het wel ontstellend veel voorkomt. Het wordt voortdurend goedgepraat, de schuld wordt afgeschoven op de slachtoffers en verder steekt iedereen de kop in het zand.
Zelf ben ik, voor de duidelijkheid, ook links. Ik heb vroeger ook die typische alles-is-sociaal-economisch mantra geleerd. En in veel gevallen klopt die ook - het is een belangrijke visie die te vaak niet de aandacht krijgt die ze verdient. Idem voor het beruchte onveiligheidsgevoel. Dat onveiligheidsgevoel van de bange blanke Vlaming was inderdaad iets wat nergens op gebaseerd was, behalve dan op allerlei leugens uit gazetjes van het Vlaams Blok.
De misdaad kon overal dalen maar toch voorgesteld worden als stijgend. Maar voor bijvoorbeeld vrouwen geldt deze analyse niet. Er is geen onveiligheidsgevoel, er is gewoon onveiligheid – de manier waarop vrouwen voortdurend op hun hoede moeten zijn en dan toch nog zo massaal veel geweld meemaken is onaanvaardbaar, wordt veel te weinig besproken en er wordt niets aan gedaan. Idem voor geweld op transgender personen, ook dat is enorm problematisch: zodra iemand ergens een genderhokje of kledingnorm overschrijdt begint het geweld. Dat is nu eens reële onveiligheid.
Er zijn meerdere vormen van onderdrukking die op elkaar ingrijpen en elkaar beïnvloeden - een visie die we bij feminisme kruispuntdenken noemen - en die vormen van onderdrukking zijn niet tot elkaar te reduceren.
Een focus op enkel sociaal-economische factoren kan hier geen verklaring voor bieden, zoals nog maar eens bleek uit deze reportage. Waarom kwamen er eigenlijk enkel mannen aan bod bij iets wat bij uitstek een feministisch thema is? En dan nog eens mannen die ons dan kwamen verzekeren dat ze zich niet onveilig voelden en dat er geen probleem was? Dat is ongelofelijk grof en respectloos tegenover de mensen die allerlei zware feiten hebben meegemaakt. Enkel als je ook een feministisch perspectief in rekening brengt kan er een verklaring voor komen en een werkmethode om deze zaken aan te pakken.
Door Evie Embrechts.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten