"Mensen denken vaak dat ik geen rationeel denkend wezen zou zijn omdat ik een hoofddoek draag"

Het interview met Samira Azabar, door Tinne Destrooper, verscheen deze week online op De Wereld Morgen binnen het kader van 'de week van het feminisme'.

Er gaat geen dag voorbij of er verschijnt wel ergens een opiniestuk, debat of artikel over de plaats van de islam in onze samenleving. Met name de rol van de vrouw, de toelaatbaarheid van de hoofddoek en de houding van moslimmannen jegens vrouwen vulden reeds vele pagina’s.

foto door Jonas Vincken

Islamitische vrouwen worden in deze discussies echter vaak doodgezwegen. Een zonde voor elk medium dat zichzelf democratisch noemt en een gemis voor ons allen, zo blijkt uit het interview met de bevlogen – en gesluierde - feministe Samira Azabar.

Samira Azabar is vormingsmedewerkster bij VZW Motief (www.motief.org). Haar profiel van uitgesproken islamitische feministe roept meteen de vraag op hoe haar geloof haar interpretatie van feminisme beïnvloed heeft.

Azabar: “Toen ik opgroeide, worstelde ik met veel vragen. Mijn ouders zijn eerste generatie en als jongere zie je dat bepaalde zaken binnen je eigen cultuur helemaal normaal gevonden worden, terwijl je je tegelijk in een andere a-religieuze context beweegt. Als jongere word je daarop bevraagd. Op dat moment probeer je te kijken waar je inspiratie ligt. In sommige situaties voelde ik mij bijvoorbeeld meer aangesproken in mijn moslim-zijn, in andere in mijn vrouw-zijn. Het is een moeilijke oefening om die twee te combineren in verschillende contexten."

"Media bemoeilijkten dit proces ook. In de media werd de islam vaak voorgesteld als niet democratisch, niet vrouwvriendelijk en al helemaal niet emancipatorisch. Dat was voor mij een reden om me te gaan verdiepen in mijn islamitische roots. De islam die ik in mijn opvoeding had leren kennen was anders dan de voorstelling in de media. De islam die ik had leren kennen was intrinsiek democratisch, en zelfs feministisch. Mijn zoektocht leidde me naar emancipatorische elementen binnen de islam, omdat deze nooit aan bod komen in het dominante discours in deze samenleving."

Sinterklaas & Zwarte Piet: alleen een kwestie van racisme, of ook seksisme?

Het is inmiddels een jaarlijks terugkerend gebeuren, dat de kop opsteekt zo ergens vanaf half november. De vraag wordt gesteld naar het racisme van onze Goedheiligman. In Nederland speelt de discussie langer en breder dan in België.[i] Dit heeft waarschijnlijk te maken heeft met het feit dat Sinterklaas in Nederland door jong en oud gevierd wordt en erg prominent in de reclame en het straatbeeld aanwezig is, terwijl het in België op kleinere schaal (enkel voor kinderen) gevierd wordt en in het publieke leven ook minder aanwezig lijkt te zijn. Niettemin is de vraag dezelfde: is het fenomeen Zwarte Piet racistisch en zo ja, wat doen we er dan mee? Menigeen buitenlands bezoeker reageert verwonderd, of beter gezegd verbijsterd, bij het aanschouwen van beelden van de witte autoritaire blanke man en zijn infantiele en koddige zwarte helper.[ii] Twee weken geleden bezocht een Britse vriendin Amsterdam en kwam op straat Sinterklaas met Pieten en een horde kinderen tegen. Met het schaamrood op mijn kaken moest ik dit onnavolgbaar cultureel verschijnsel vervolgens uitleggen. Misschien had ik haar beter van te voren voorbereid, dan was de schok wellicht minder groot geweest..?

Studiedag geweld, gender en weerbaarheid

Een initiatief van ella vzw & Vrouwennetwerk IVCA

Dinsdag 4 december 2012

Pianofabriek 27 november: Homofobie, Seksisme en Racisme

 

 

Debat in de reeks Beeldbrekers, dinsdag 27 november 2012, 20:00-22:00

Pianofabriek, Rue du Forstraat 35, 1060 St. Gillis/Gilles, Brussel

 

Naar aanleiding van de eerste homofobe moord in België en de documentaire “Femme de la rue”. Met Said Al Nasser (Merhaba) en Chia Longman (UGent, Ella vzw) Moderator: Samira Bendadi (MO*)

Je kan in sommige wijken in Brussel niet meer kiezen welke kleren je aantrekt of met wie je hand in hand loopt. De kans dat je als homokoppel in elkaar geslagen wordt of dat je als vrouw seksueel geïntimideerd wordt door allochtone jongeren zou te groot geworden zijn. Meer en meer mensen klagen dit grootstedelijk fenomeen luidop aan. Hoewel de feiten vaak het tegendeel bewijzen, wordt geweld tegen homo’s en seksisme vaak gelinkt aan de vreemde afkomst of religieuze overtuiging van de daders van dit grensoverschrijdend gedrag. Is seksime en homofobie dan het privilege van een minderheid in onze samenleving? Hoe kan men deze selectiviteit verklaren? Hoe kan men opkomen tegen dergelijke vooroordelen? Onder de noemer ‘Je weet waar discriminatie begint maar niet waar het eindigt’ voert een segment van het middenveld in Vlaanderen actie tegen elke vorm van discriminatie. Homofobie, seksisme en racisme. Kan men het ene bestrijden zonder het andere?

Voor meer info over Beeldbrekers in de Pianofabriek: klik hier.

Voor een interessant recent opiniestuk over deze thematiek door Sarah Bracke, Chia Longman & Shaireen Aftab, 'Waarom de strijd tegen homofobie ook een strijd tegen racisme vergt'.

Relatiepolitiek III – een zaak voor feministen

In onze huidige multiculturele context zijn gemengde relaties – ofwel romantische verbintenissen tussen individuen van verschillende etnische, culturele en/of religieuze achtergronden – op te vatten als een interessante vorm van relatiepolitiek. Het gaat immers om koppels die dwars tegen heersende discoursen rond de onoverbrugbare verschillen tussen religies en culturen ingaan. Het gaat om mensen die op creatieve wijze manieren vinden om verschillen – uit liefde – te overbruggen. Over het thema is op vlak van onderzoek al veel gedaan en geschreven. Gemengde relaties zijn wat betreft allerlei aspecten en vraagstellingen bediscussieerd. Zo heeft men de hypothese dat gemengde huwelijken de integratie van minderheden bevorderen, uitgedragen, maar ook geproblematiseerd en nader onderzocht. Ook is men in onderzoek ervan uitgegaan dat de kinderen uit gemengde huwelijken per definitie problemen ervaren wat betreft de vorming van een duidelijke persoonlijke culturele dan wel religieuze identiteit. Interessanter is het onderzoek dat poogt na te gaan hoe nieuwe cultureelreligieuze praktijken en identiteiten vorm krijgen binnen gemengde relaties, zonder dit bij voorbaat als een probleem of moeilijkheid te beschouwen. Zelf ben ik geboeid geraakt door het boek Gemengde Huwelijken, Gemengde Gevoelens van Dienke Hondius.

De problematiek van seksisme en racisme in een postfeministische samenleving

 

Kathleen Vereecken richtte in haar opiniestuk in De Standaard van 22 augustus 2012 haar pijlen op zowel Humo als De Standaard in een kritiek op de fotoreportages van de zogenaamde bikini babes. Vlaamse jonge vrouwen die in het zomerse weer op festivals in bikini aan het feestgedruis deelnemen, lopen blijkbaar het risico ongevraagd te worden gefotografeerd, waarna zij wederom ongevraagd als ‘babes’ op de websites van Humo en de Standaard verschijnen en hun lichamen doelwit worden van (seksistisch) commentaar. Het verontrust Vereecken dat deze praktijk niet of nauwelijks bekritiseerd wordt, dat het klaarblijkelijk als ‘doodnormaal’ opgevat wordt. Echter, stelt zij, Brusselse allochtone mannen liggen daarentegen wel onder het vergrootglas wat betreft seksistisch en vrouwonvriendelijk gedrag. De dubbele moraal in dit verhaal houdt wat haar betreft geen steek. En daarmee maakte zij mijns inziens een belangrijk punt.

De opinie van Kathleen Vereecken riep nogal wat reacties op. Anderhalve dag na de publicatie ervan stond de teller al op 423 reacties. Helaas blijkt uit een groot aantal van de bijdragen dat de schrijvers weinig begrepen van hetgeen Vereecken eigenlijk te zeggen had. Tussen het seksisme van witte dan wel migranten mannen zit een wereld van verschil, als je het gedrag van de eersten al zo kunt betitelen, zo wordt er gesteld. Het gaat hier niet enkel om de perceptie dat het gedrag van mannen behorend tot de twee categorieën wezenlijk anders is, maar het verschil wordt gepercipieerd op een schaal van ‘valt reuze mee’ tot ‘alle grenzen te over’. Uiteraard moet er over het seksisme van witte mannen niet teveel geklaagd worden, terwijl mannen en jongens uit migranten gemeenschappen de echte grensoverschrijders zijn wat betreft hun houding naar en gedrag tegenover (witte) vrouwen.

Over GAS-boetes & l'image de la femme dans la rue

Het moet gezegd, Sofie Peeters doet wat ze kan om de nodige nuance aan te brengen aan haar docu 'Femme de la rue'. Toch blijft in berichtgeving het etiket 'seksist' stevig vastgenaaid in de kraag van de gestereotypeerde 'werkloze rondhangallochtoon'. Het in de docu aan de kaak gestelde seksisme vertaalt zich bovendien tot nog toe uitsluitend in een repressieve politieke vuist.

Burgemeesters van Vlaamse dorpen verkondigen graag op tv en in kranten dat GAS-boetes een einde zullen stellen aan de straatplaag waar zoveel vrouwen mee geconfronteerd worden; ter bescherming van onze vrouwen, dochters, zusters en moeders. Daarmee lijkt de kous af te zijn.

Bart Somers in Terzake: "We moeten hier een harde vuist tegen maken en nultolerantie tegen voeren".

Ogen dicht en GAS geven

Deze beleidsmatige repliek mag dan wel een godsgeschenk zijn voor sommige politici in pro-verkiezingskomkommertijd, de effectiviteit ervan roept vragen op.
 

Vooreerst kan de vraag gesteld worden naar de doeltreffendheid van de maatregel binnen zijn eigen beperkte kader. Wat is een 'seksistische commentaar'? Hoe zal die precies beboet worden? Loopt elke vrouw vanaf nu met een bandrecorder of camera over straat, worden massaal lokagentes ingezet (wat bv. in Mechelen reeds gebeurt), of worden overtreders gevraagd hun beledigingen in het bijzijn van meneer de agent te herhalen? Enkele daders zullen een boete oplopen, zeker. Of dit een gepaste aanpak is om het symptomatisch gedrag te doen ophouden én of vrouwen zich op deze manier veiliger voelen op straat, is zeer de vraag. Daarnaast is ook duidelijk dat agenten niet in villabuurten zullen patrouilleren. Statistieken gaan zo de stereotypering opnieuw versterken, en de verrechtsing van de maatschappij verder in de hand werken. Erg emancipatorisch is het ook niet, een 'feministische' maatregel top-down op te leggen zonder overleg met vrouwenbewegingen die al ettelijke tijd dit thema op de agenda hebben staan en over heel wat kennis beschikken.

Feministisch Kruispuntdenken, Witheid en een Feminisme voor de Toekomst.

Sinds het vroege begin van vrouwenstudies – later vaak omgedoopt tot genderstudies – hebben vrouwen van minderheden opgroepen tot het ontwikkelen van meer inclusieve modellen die de complexiteit van de sociale realiteit en van hun ervaringen in acht nemen. De Afro-Amerikaanse advocate Kimberle Crenshaw was de eerste die met de term intersectionality kwam. In het Nederlands wordt deze term vaak vertaald met ‘kruispunt’ en ‘kruispuntdenken’. Crenshaw doelde op het vormen van een theoretisch perspectief dat aandacht heeft voor sociale kruispunten. Zij deed dat door te erkennen dat zwarte vrouwen in de V.S. tegelijkertijd verschillende posities opnemen binnen structuren van racistische en seksistische onderdrukking. Zwarte vrouwen krijgen immers te maken met discriminaties op basis van hun raciale identiteit, maar ook op basis van hun vrouw-zijn. Ze staan dus, in de termen van Crenshaw, op het kruispunt van racisme en seksisme (1989).




In Nederlandse academie legt Gloria Wekker continu de aandacht op het kruispuntdenken. Zij suggereert om de werkingen van gender en etniciteit consequent te bekijken en te onderzoeken wat betreft de manier waarop dat zij op elkaar inwerken. Ze stelt dat een solide theoretisch raamwerk, dat poogt de sociale realiteit te vatten, rekening moet houden met de gelijktijdige werking van gender, etniciteit, klasse en seksualiteit. Gender en etniciteit is voor haar de meest relevante combinatie die diepgaande analyse behoeft. Gender en etniciteit functioneren op het niveau van structuren, praktijken en processen, die de realiteit zoals wij die kennen diepgaand structureren. Ofwel, gender en etniciteit geven betekenis aan de realiteit op het persoonlijke, symbolische en maatschappelijke niveau (2002). Zo kunnen we individuele ervaringen en trajecten, media en beeldvorming, maar ook de werking van overheid, bedrijven en organisaties kritisch tegen het licht houden met een analytische focus op gender en etniciteit.

Seksisme en de gelijk(waardig)heid van de vrouw

De ophef over de documentaire van Sofie Peeters is nog niet afgelopen: een eindeloze stroom columns en commentaren volgde al, en de politiek is er ongemeen snel bij door het opstellen  van een ad-hoc wetgeving en de oprichting van een commissie die het probleem “seksisme” moet aanpakken. Het gedrag van de gefilmde mannen wordt beschouwd als een aanslag op de waardigheid van de vrouw, en als een ondergraving van de centrale waarde van gelijkheid tussen man en vrouw. Als feministen zouden we onverdeeld blij moeten zijn met de plotse aandacht voor een probleem dat er jarenlang geen was. Inderdaad, als vrouwen willen we graag de kleren dragen die we leuk vinden, en op straat lopen zonder uitgemaakt te worden voor slet. Sofie Peeters heeft mooi aangetoond dat dergelijke aantijgingen, die je als vrouw over je heen krijgt, vernederend, beledigend en gewoonweg onaanvaardbaar zijn. Wat dat betreft, kunnen we haar hartelijk danken om dit probleem in beeld te brengen en op de agenda te zetten.

Niettemin  voel ik me ook al enkele dagen ongemakkelijk bij deze berichtgeving.

Virtual Issue: Hypatia Essays on the Place of Women in the Profession of Philosophy

"This virtual issue brings together essays published by Hypatia over a twenty year timespan that address the question of women’s place in the profession of philosophy. It includes essays about women in the history of philosophy, empirical studies of the representation of women at various career stages in careers in philosophy, analytical essays about why women, including specifically women of color, are not reaching parity with white men in the profession, and essays and reports about what women are doing to change the representation of women in philosophy. The issue highlights the efforts that women have made through the centuries and in the pages of this Journal to demand a place for women as philosophers."

Indeling:

- I. Women in Philosophy in Historical Perspective

- II. Contemporary Analysis of Gender Exclusion

- III. Analysis of Race and Gender Exclusion

- IV. Positive Proposals for Change: What We Are Doing About It

Zeker en vast de moeite waard! Voor een meer uitgebreide inleiding en informatie over de artikels, zie: Introduction