Relatiepolitiek III – een zaak voor feministen

In onze huidige multiculturele context zijn gemengde relaties – ofwel romantische verbintenissen tussen individuen van verschillende etnische, culturele en/of religieuze achtergronden – op te vatten als een interessante vorm van relatiepolitiek. Het gaat immers om koppels die dwars tegen heersende discoursen rond de onoverbrugbare verschillen tussen religies en culturen ingaan. Het gaat om mensen die op creatieve wijze manieren vinden om verschillen – uit liefde – te overbruggen. Over het thema is op vlak van onderzoek al veel gedaan en geschreven. Gemengde relaties zijn wat betreft allerlei aspecten en vraagstellingen bediscussieerd. Zo heeft men de hypothese dat gemengde huwelijken de integratie van minderheden bevorderen, uitgedragen, maar ook geproblematiseerd en nader onderzocht. Ook is men in onderzoek ervan uitgegaan dat de kinderen uit gemengde huwelijken per definitie problemen ervaren wat betreft de vorming van een duidelijke persoonlijke culturele dan wel religieuze identiteit. Interessanter is het onderzoek dat poogt na te gaan hoe nieuwe cultureelreligieuze praktijken en identiteiten vorm krijgen binnen gemengde relaties, zonder dit bij voorbaat als een probleem of moeilijkheid te beschouwen. Zelf ben ik geboeid geraakt door het boek Gemengde Huwelijken, Gemengde Gevoelens van Dienke Hondius.

Feministisch Kruispuntdenken, Witheid en een Feminisme voor de Toekomst.

Sinds het vroege begin van vrouwenstudies – later vaak omgedoopt tot genderstudies – hebben vrouwen van minderheden opgroepen tot het ontwikkelen van meer inclusieve modellen die de complexiteit van de sociale realiteit en van hun ervaringen in acht nemen. De Afro-Amerikaanse advocate Kimberle Crenshaw was de eerste die met de term intersectionality kwam. In het Nederlands wordt deze term vaak vertaald met ‘kruispunt’ en ‘kruispuntdenken’. Crenshaw doelde op het vormen van een theoretisch perspectief dat aandacht heeft voor sociale kruispunten. Zij deed dat door te erkennen dat zwarte vrouwen in de V.S. tegelijkertijd verschillende posities opnemen binnen structuren van racistische en seksistische onderdrukking. Zwarte vrouwen krijgen immers te maken met discriminaties op basis van hun raciale identiteit, maar ook op basis van hun vrouw-zijn. Ze staan dus, in de termen van Crenshaw, op het kruispunt van racisme en seksisme (1989).




In Nederlandse academie legt Gloria Wekker continu de aandacht op het kruispuntdenken. Zij suggereert om de werkingen van gender en etniciteit consequent te bekijken en te onderzoeken wat betreft de manier waarop dat zij op elkaar inwerken. Ze stelt dat een solide theoretisch raamwerk, dat poogt de sociale realiteit te vatten, rekening moet houden met de gelijktijdige werking van gender, etniciteit, klasse en seksualiteit. Gender en etniciteit is voor haar de meest relevante combinatie die diepgaande analyse behoeft. Gender en etniciteit functioneren op het niveau van structuren, praktijken en processen, die de realiteit zoals wij die kennen diepgaand structureren. Ofwel, gender en etniciteit geven betekenis aan de realiteit op het persoonlijke, symbolische en maatschappelijke niveau (2002). Zo kunnen we individuele ervaringen en trajecten, media en beeldvorming, maar ook de werking van overheid, bedrijven en organisaties kritisch tegen het licht houden met een analytische focus op gender en etniciteit.