'Really Good Careers'. Gelijke kansen?

 

 

 

Temple Grandin

 

Bovenstaande fragmenten komen uit de film die gemaakt werd over het leven van Temple Grandin. Op jonge leeftijd werd Temple gediagnosticeerd met autisme, in een tijd waarin de aanbevolen ‘behandeling’ bestond uit institutionalisering. Door de intensieve begeleiding die haar moeder op poten zette in de hoop haar dochter uit haar isolement te halen, leerde Temple tegen alle verwachtingen in spreken, en was ze in staat regulier onderwijs te volgen. Temple ontwikkelde een diepe passie voor wetenschap, technologie en dieren. Op dit moment is ze professor aan de Colorady State University, en een veelgevraagd expert inzake autisme en dierengedrag. Daarnaast staat ze bekend voor haar voortdurende pleidooi voor een meer humane behandeling van het vee in slachthuizen.

Wat is nu de relevantie van deze biografische film voor een feministische blog? Om te beginnen geeft deze verfilming inzicht in de strijd die vrouwen hebben moeten voeren om een voet tussen de deur te krijgen in traditioneel mannelijke vakgebieden, zoals slachthuizen. Enkele voorbeelden: als onderzoeksstudente werd Grandin de toegang tot de ranch waar ze observaties wilde verrichten geweigerd (‘women not allowed’), en gaan de reacties van de mannen aldaar van ridiculisering en seksistische opmerkingen tot extreem pestgedrag (denk aan de scène met de stierentestikels op Grandin’s auto). Haar doorzettingsvermogen inspireert en roept bewondering op, temeer daar zij naast discriminatie op basis van geslacht ook te kampen heeft met hindernissen ten gevolge van haar autisme.

Temple Grandin fungeert daarnaast als potentieel rolmodel voor de vele vrouwen die net als zij niet passen binnen het beeld van de stereotypische vrouw. Met uitzondering van haar buitengewone affectie voor dieren, stroken bijzonder weinig van Grandin’s interesses met het beeld dat indertijd heerste van een 'échte' vrouw. Sociale relaties zijn allesbehalve Grandin’s prioriteit, ze heeft geen behoefte aan een liefdesrelatie of aan moederschap, is amper geïnteresseerd in haar uiterlijke verschijning, en verveelt zich dood bij het bekijken van films waar romantiek of emotionaliteit in voorkomt (science fiction is meer haar ding). Er zijn talloze meisjes en jonge vrouwen die heel wat gemeen hebben met Grandin, met name wat betreft de passie voor technologie en wetenschap, en vaak ook het relatieve gebrek aan interesse in sociale contacten. De mannelijke geeks en nerds worden doorgaans getolereerd (‘jongens hebben nu eenmaal minder sociale vaardigheden dan meisjes,' denkt men dan), maar de vrouwen in kwestie worden maar al te vaak bekeken als waren ze buitenaardse wezens. Tot de tijd waarin de heersende verwachtingen over vrouwelijkheid vervaagd zullen zijn, en ook meisjes zonder vreemde blikken het geekdom kunnen omarmen, zijn het onder meer biografische verhalen als dat van Temple Grandin die hen de zo broodnodige alternatieven voor het traditionele vrouwbeeld tonen.   

Hier kan de hele film bekeken worden (lage kwaliteit).

“You only don’t dare to wear skirts and dresses because your dads don’t dare to either.”

 

Nils Pickert en zijn zoontje 

 

Nils Pickert schrijft:

“Yes, I’m one of those dads, that try to raise their children equal. I’m not one of those academic daddies that ramble about gender equality during their studies and then, as soon as a child’s in the house, still relapse into those fluffy gender roles […] Thus I am, I know that by now, part of the minority that makes a fool of themselves from time to time. Out of conviction.

In my case that’s because I didn’t want to talk my son into not wearing dresses and skirts. He didn’t make friends in doing that in Berlin already and after a lot of contemplation I had only one option left: To broaden my shoulders for my little buddy and dress in a skirt myself. After all you can’t expect a child at pre-school age to have the same ability to assert themselves as an adult. Completely without role model. And so I became that role model.  

[Now] he’s simply smiling, when other boys (and it’s nearly always boys) want to make fun of him and says: “You only don’t dare to wear skirts and dresses because your dads don’t dare to either.” That’s how broad his own shoulders have become by now. And all thanks to daddy in a skirt.”
 

(Klik hier voor de originele versie, en hier voor de vertaling. Nog twee interessante artikels over dit onderwerp: 'Genderless Baby's Mother Responds To Media Frenzy' en 'My life as a man in a skirt')

Wie op het internet ‘my son wants to wear a dress’ intypt, wordt geconfronteerd met een eindeloze reeks hulpkreten van verwarde ouders die zich afvragen hoe ze moeten omgaan met situaties als die waarin de schrijver van bovenstaand artikel zich bevond. Maar al te vaak worden de getuigenissen van deze ouders onthaald met reacties die bestaan uit opsommingen van mogelijke oorzaken (homoseksualiteit, een afwezige vader, transseksualiteit, etc.), of met de ‘geruststellende’ mededeling dat alle kinderen er nu eenmaal van houden zich te verkleden, en ze er wel uit zullen groeien. Al deze reacties hebben gemeenschappelijk dat ze er van uitgaan dat er iets inherent ‘verkeerds’ is aan een jongen of man die een rok of kleedje draagt, en de meeste Westerlingen delen deze vooronderstelling.

 

Als we echter wat verder kijken dan onze neus lang is, zien we dat in talloze landen een man met een kleed of rok de normaalste zaak van de wereld is; een blik in een geschiedenisboek leert ons hetzelfde. De overtuiging dat het dragen van een rok niet te combineren valt met man-zijn, is een even historisch contingent gegeven als de nog maar zeer recent opgeheven taboe die vastkleefde aan vrouwen die een broek droegen.  

 

We zouden de jongens in kwestie dus moeten aanmoedigen en toejuichen, in plaats van hen het gevoel te geven dat ze abnormaal zijn, of hen meteen in allerlei hokjes te duwen. Deze kinderen tonen ons dat een wereld waarin genderstereotypen niet meer beperkend werken op de keuzevrijheid en zelfexpressie van vrouwen én mannen verder weg is dan velen graag zouden willen geloven.

 

 

Over kribbekrapte en werkende mama's

Het structureel tekort aan kinderopvangplaatsen dwingt sommige mama's terug aan de haard. In gevallen waar aangevraagde betaalbare kinderopvang niet mogelijk is zijn vrouwen uit financïele noodzaak thuisblijfmama's. Een echte keuze maken om werkende mama of thuisblijfmama te zijn is pas mogelijk als er goede en voldoende structurele zorgvoorzieningen zijn. De maatschappelijke visie op zorg als een individuele verantwoordelijkheid in plaats van een collectief gebeuren en heersende stereotypen vormen hierin een struikelblok. Mocht de maatschappij moeders prijzen in plaats van ze te discrimineren, de wereld zou er alleen maar wel bij varen!

 

Not a Pretty Girl

I am not a pretty girl.That’s not what I do. Het maken van het statement lijkt onnodig: dat ik geen pretty girl ben is mij en mijn omgeving al een goeie 21 jaar lang duidelijk. Integendeel, ik ben er altijd al tamelijk zeker van geweest dat het in niemand opgekomen zou zijn mij als iets anders te bestempelen dan eerst een jongen, en nu een jongvolwassen man. Toch hebben deze regels uit Ani DiFranco’s titelsong van haar klassieke album Not a Pretty Girl (1995) een bijzondere aantrekkingskracht voor me gehad.

Ik wil hier verduidelijken dat het statement geen pretty girl  te zijn een soort van mantra van zelfbewustzijn kan zijn, ook voor degenen die niet direct aangeraakt worden door vrouwelijke schoonheidsidealen - de mannelijke helft van de bevolking, met andere woorden. Not a Pretty Girl gaat niet zomaar over schoonheidsidealen as such. Het gaat over vrouwelijkheid als een sociale rol, één die geclusterd is met een hele reeks andere vooroordelen – met name zwakheid en een gebrek aan zelfredzaamheid. In die hoedanigheid geloof ik dat vele mannen – ikzelf niet in het minst – vaak al in aanraking zijn gekomen met het idee dat ze “zwakker” zouden zijn dan anderen omdat ze niet beantwoorden aan het traditionele beeld van “mannelijkheid”.

DiFranco staat internationaal bekend als een feministisch icoon, en veel van haar lyrics en gedichten geven zwart op wit uitdrukking aan de politieke en sociale noden van vrouwen. Wat haar voor mij echter nog veel interessanter maakt, zijn die momenten waar ze subtiel de vinger legt op het feit dat concepten als mannelijkheid en vrouwelijkheid simpelweg rollen zijn die onze maatschappij uitspeelt. Veel van haar nummers zijn als het ware een popular culture shortcut voor de klassieke academische kritiek op genderrollen als performatief gegeven.

Het bewustzijn dat het mooie meisje en andere genderstereotypen voornamelijk maatschappelijke brouwsels zijn, die in grote mate opgevoerd (en opgelegd) worden, is in zekere mate gemeengoed. Het verfrissende aan iemand als DiFranco is voor mij dat ze dat ze dat bewustzijn aanscherpt op een manier die veel makkelijker in het dagelijkse leven in te passen valt dan een academische of literaire beschouwing dat kan doen.

Zonder twijfel een belangrijke (en aartsmoeilijke) taak van het hedendaagse feminisme is het zoeken naar een manier waarop genderbewustzijn een prominentere plaats kan veroveren in ons dagelijkse denken – meer dan alleen maar een sluimerend concept te zijn in ons achterhoofd. Het is allemaal verschrikkelijk basaal, maar nog steeds allesbehalve evident.