Eef, Ellen en Jasmina

 

Wie zijn Eef, Ellen en Jasmina? Dat is de vraag die ik me enkele weken geleden stel wanneer ik voor het eerst de nieuwe lichting affiches van de verkeerscampagne Go For Zero langs de Belgische wegen zie hangen. Wie een lukrake snelweg in Vlaanderen aandoet, wordt immers al snel geconfronteerd met de onverbiddelijke mening van deze drie vrouwen wanneer het op hardrijden aankomt. “Te snel rijden is een afknapper”, zo luidt het verdict van Ellen (31) op één affiche, terwijl Jasmina (23) dan weer meent dat hardrijders volwassen kleuters zijn. Ook Eef (22) maakt een duidelijk statement: “Door te snel te rijden bewijs je niks.”

Go For Zero heeft in het verleden al heel wat affiches geproduceerd die op creatieve, zij het soms zelfs ietwat lugubere wijze mensen moesten afschrikken zich onvoorzichtig te gedragen in het verkeer. Deze laatste campagne tegen hardrijden benadert chauffeurs echter wel met een heel opmerkelijke insteek. Als we de affiches wat nader onder de loep nemen, dan merken we het volgende op:

1. De affiches verwoorden allemaal een afkeurende mening over hardrijden.

2. Deze afkeuring draagt in zich de suggestie dat hardrijden seksueel onaantrekkelijk gedrag is.

3. De afkeuring wordt in alle drie de gevallen voorgesteld als een uitspraak van een vrouw.

4. Geen enkele van de “geciteerde” vrouwen is ouder dan 31.

De campagne wil volgens haar eigen website “het veel te positieve beeld van snelheid doorbreken”. Ze zet daarvoor gek genoeg in op seksuele gegeerdheid. Eef, Ellen en Jasmina worden aan ons voorgesteld als jonge (suggestie: en dus aantrekkelijke) vrouwen, die door hardrijden niet te veroveren vallen.

Volgens de website van Go For Zero bestaan Eef, Ellen en Jasmina echt, en zijn ze Flair-lezeressen die na een date met een (hardrijdende) acteur dergelijke uitspraken hebben gedaan. Of die bewering waar is doet er weinig toe voor het punt dat ik hier wil maken. De opvallende logica achter de campagne, zo kunnen we afleiden, is immers dat hardrijden voornamelijk gebeurt door heteroseksuele mannen, en niet zozeer om praktische redenen als om vrouwen mee te verleiden. Dat is op zijn zachtst gezegd een bizarre vaststelling.

Ik neem aan dat Go For Zero zijn campagnes baseert op wetenschappelijk onderzoek, en dat de veronderstelling van zowel de mannelijke overtreder als zijn motieven daaruit naar voren kwamen. Ik wil, met andere woorden, bereidwillig geloven dat hardrijden-als-versiertruc een reëel probleem moet zijn. Dat respijt moet ik de campagne wel geven - anders zou er vermoedelijk niet geïnvesteerd worden in sensibilisering hierover. Het jammere echter is dat de campagne de logica van de vrouw als passief object van verovering enigszins voortzet. Eef, Ellen en Jasmina zijn in de campagne nog steeds prijzen. Alleen worden ze nu niet langer verloot in een illegale straatrace, maar wel uitgereikt wegens goed gedrag in het verkeer.

Dat alles betekent natuurlijk niet dat de campagne naar mijn mening algeheel in de vuilbak behoort. Eef, Ellen en Jasmina sensibiliseren over verkeersveiligheid, niet over genderongelijkheid – en als deze campagne ook maar één verkeersdode minder oplevert, dan neem ik er graag enkele stereotypen bij. De campagne is inmiddels overigens ook al afgelopen, dus de affiches werkelijk aanklagen zou hoe dan ook een beetje vijgen na Pasen zijn.

Waarom het volgens mij toch belangrijk is even stil te staan is bij de identiteit van Eef, Ellen en Jasmina is omdat de campagne een verontrustend cultureel geaccepteerd machismo verraadt. We kunnen dat de campagnemakers niet verwijten, want de waarheid is dat we het waarschijnlijk op het eerste zicht geen van allen vreemd vonden dat drie jonge vrouwen het mannelijke deel van de bevolking duidelijk maken hoe ze (niet) versierd wensten te worden. De associatie van de man met snelheid en harde actie, het beeld van de vrouw als te veroveren deerne die de hoofse ridder ten beurt valt – dat alles accepteren we cognitief moeiteloos als waarheid bij één blik op een reclamebord. En dat, dat is wat een moment reflectie waard is.